Ισότητα εργαζομένων ανδρών και γυναικών: Λυσιτελείς ρυθμίσεις, ατελέσφορες πρακτικές

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Της Άρτεμις Δ. Σαββίδου, Δικηγόρου και Πανεπιστημιακού στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου

Η αντιπαράθεση σε θέματα ισότητας, και μάλιστα στον μέγιστο δυνατό βαθμό, μεταξύ των δύο φύλων, ανδρών και γυναικών, ανάγει, ως γνωστόν, την καταγωγή της στα πρώιμα ακόμα κοινωνικά μορφώματα, ανεξάρτητα από τη μορφή και τη δομή του σχήματος άσκησης εξουσίας κατά περιόδους, ανδροκρατίας ή γυναικοκρατίας.

Με την πάροδο των καιρών, την εξέλιξη των συστημάτων διοίκησης οργανωμένων κοινωνιών και την εμπέδωση των δημοκρατικών θεσμών διακυβέρνησης, η αντιπαράθεση αποδυναμώνεται, λόγω της θέσπισης ρυθμίσεων σε διάφορα νομικά επίπεδα, (εθνικά, υπερεθνικά, διεθνή, παγκόσμια), ρυθμίσεων οι οποίες καθιέρωναν ολικά ή μερικά αρχές, ισότητας, ισονομίας κ.α.

Ελλείψει χώρου αναφέρονται εδώ ενδεικτικά οι ρυθμίσεις της Συνθήκης της Λισσαβόνας, του Ευρωπαϊκού Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Συντάγματος της Κύπρου και της Ελλάδας. Έτσι, λοιπόν, οι ισχύουσες ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπουν σεβασμό της ισότητας των Πολιτών των Κρατών Μελών, ανεξάρτητα από το φύλο τους, δικαίωμα συμμετοχής τους στον δημοκρατικό βίο της Ένωσης και σε Πολιτικά Κόμματα και ελευθερία κυκλοφορίας εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, εντός της Ένωσης.

Η ελευθερία κυκλοφορίας εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, συνεπάγεται την κατάργηση κάθε διάκρισης, εντός των Κρατών Μελών, σε σχέση με τη δυνατότητα απασχόλησης, την αμοιβή και τους άλλους όρους απασχόλησης. Πέραν αυτών, η Ένωση με ειδικές ρυθμίσεις εφαρμόζει κοινή πολιτική επαγγελματικής εκπαίδευσης ανδρών και γυναικών, η οποία υποστηρίζει και συμπληρώνει τις σχετικές δράσεις των Κρατών Μελών της.

Από την άλλη, ο Ευρωπαϊκού Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνωρίζει καταρχήν την ισότητα ανδρών και γυναικών έναντι του νόμου, την ελευθερία πολιτιστικής και γλωσσικής επιλογής από άνδρες και γυναίκες, και απαγορεύει κάθε διάκριση και ιδίως λόγω φύλου, φυλής, εθνικής καταγωγής, θρησκείας, ηλικίας, γλώσσας, πολιτικών φρονημάτων.

Με ιδιαίτερη έμφαση τονίζεται στον Χάρτη η ανάγκη τήρησης της αρχής της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα απασχόλησης εν γένει, εργασιακών συνθηκών και ύψους αποδοχών, προβλέποντας περαιτέρω και την θέσπιση μέτρων, που ρυθμίζουν ευνοϊκότερα, θέματα υπέρ του υποεκπροσωπούμενου φύλου, (συνήθως γυναικείου), σε επαγγελματικούς τομείς.

Τα Συντάγματα, Κύπρου και Ελλάδας, προστατεύουν σε καθεστώς ισότητας ανδρών/γυναικών σειρά ατομικών δικαιωμάτων και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα εργασίας. Περαιτέρω, το Σύνταγμα προβλέπει την έκδοση νόμων για τον καθορισμό των όρων εργασίας, τη σύναψη σχετικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας κ.α.

Από τη συνοπτική αυτή αναφορά εθνικών και υπερεθνικών ρυθμίσεων, σε θέματα ισότητας ανδρών και γυναικών, καταφαίνεται πως η ισότητα των δύο φύλων είναι εν πολλοίς θεσμοθετημένη.

Η τρέχουσα όμως πρακτική καταδεικνύει ότι υπάρχουν ακόμα προς διευθέτηση πολλά ζητήματα για αποκατάσταση της ουσιαστικής ισότητας των γυναικών προς τους άνδρες.

Έτσι, λοιπόν, είναι αναγκαία η περαιτέρω ενίσχυση του θεσμικού οπλοστασίου με συγκεκριμένα μέτρα και θετικές δράσεις προστασίας της γυναίκας τόσο στο ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο πεδίο, με αξιοποίηση και της διεθνούς σχετικής εμπειρίας για διάφορα θέματα, όπως:

Στο ιδιωτικό π.χ. πεδίο κρίνεται αναγκαία η ευαισθητοποίηση των εμπλεκομένων Λειτουργών στον χειρισμό περιστατικών βίας σε βάρος γυναικών και ενίσχυση των μέτρων προστασίας γυναικών θυμάτων.

Περαιτέρω πρέπει με σειρά μέτρων να μεγιστοποιηθεί η εξισορρόπηση οικογενειακών και επαγγελματικών ευθυνών των γυναικών, με στόχο «την συμφιλίωση» οικογενειακού και επαγγελματικού βίου.

Κρίνεται, ακόμη, αναγκαία η διεύρυνση των ειδικών ρυθμίσεων περί μερικής απασχόλησης γυναικών μητέρων, χωρίς να θίγεται η αρχή της ίσης αμοιβής ανδρών και γυναικών για όμοιες επαγγελματικές ενασχολήσεις, ιδίως για τις μονογονεϊκές οικογένειες, αλλά και η προώθηση Προγραμμάτων Κατάρτισης ενηλίκων γυναικών με αναπηρία για επαγγελματική ενεργοποίηση και κοινωνική ένταξη.

Είναι αυτονόητο, ότι συστηματική μελέτη του θέματος μπορεί να οδηγήσει, όχι μόνο στη βελτιστοποίηση των υφιστάμενων πρακτικών σε θέματα ισότητας των δύο φύλων, αλλά και σε εισαγωγή νέων πλέον ριζοσπαστικών μέτρων προς πραγμάτωσή της.

(8η Μαρτίου, Διεθνής Ημέρα της γυναίκας)