Ιδού ο επίμαχος πίνακας του Μακαρίου. Τί απαντά η υπεύθυνη της έκθεσης, Έλενα Πάρπα

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ο θόρυβος σχετικά με τον πίνακα στην έκθεση Πλάνητες της Παλιάς Ηλεκτρικής, στην Πάφο, που απεικονίζει τον Εθνάρχη Μακάριο εν μέσω δύο γυμνών γυναικών, απέκτησε παγκύπριες διαστάσεις μετά το σχετικό ρεπορτάζ του Φιλελεύθερου και του PafosNet. Η ενημερωτική ιστοσελίδα της Πάφου παρουσιάζει τον πίνακα με το επίμαχο περιεχόμενο, για το οποίο θα πρέπει να σημειώσουμε υπήρξαν και υποστηρικτικές απόψεις μετά τη δημοσιοποίηση του θέματος, βάσει των οποίων οι γυμνές γυναίκες που περιβάλλουν τον Μακάριο είναι συμβολικές και αντιπροσωπεύουν την θεά Αφροδίτη, ως δηλωτικό στοιχείο της Ιστορίας και της ταυτότητας της Κύπρου.

Ο εν λόγω πίνακας της ζωγράφου Νουρτάνε Καραγκίλ με τίτλο «The Dawn and the Sunset Issue» (2017) απεικονίζει τον Εθνάρχη Μακάριο σε μια από τις γνώριμες μορφές με τις οποίες απεικονίζεται σε πολλά έργα και η οποία είναι η ίδια με το γλυπτό στο Μνημείο Μακαρίου και Αντίστασης στην είσοδο της πόλης, παρά την Οικία Επάρχου. Η λεπτομέρεια όμως που προκάλεσε σάλο στην Πάφο αφορά στην ύπαρξη στον ίδιο πίνακα δύο γυμνών γυναικών που περιβάλλουν τον Μακάριο, ενώ η Κύπρος κάτω από τις μορφές αυτές διακρίνεται στις φλόγες.

Το έργο είναι μέρος της έκθεσης με τίτλο «Πλάνητες» με επιμελήτρια την Έλενα Πάρπα, η οποία απαντά δημόσια στο θέμα που έχει προκύψει, τονίζοντας ότι το υποκειμενικό κριτήριο, ηθικό ή αισθητικό ή πολιτικό, δεν μπορεί να υπαγορεύει πράξεις καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης. Παράλληλα, εξηγεί το σκεπτικό της Τουρκοκύπριας καλλιτέχνιδος. 

Αναλυτικά η απάντησή της: 

«Η ελευθερία του λόγου είναι μια κατάκτηση που σήμερα τελεί υπό απειλή σε πολλές χώρες. Η τέχνη εξακολουθεί να αποτελεί έναν χώρο όπου η ελευθερία στην έκφραση είναι ακόμα δυνατή. Είναι δικαίωμα όσων έχουν δει το έργο The Dawn and the Sunset Issue (2017 ) της Nurtane Karagil, το οποίο παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Πάφος2017 στην έκθεση Πλάνητες, να διατυπώνουν την άποψή τους. Ωστόσο, το υποκειμενικό κριτήριο, ηθικό ή αισθητικό ή πολιτικό, δεν μπορεί να υπαγορεύει πράξεις καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης. Τυχόν περιστολή του δικαιώματος στην καλλιτεχνική έκφραση σε μια τέτοια περίπτωση θα δημιουργούσε ένα εξαιρετικά θλιβερό προηγούμενο λογοκρισίας που παραπέμπει σε σκοταδιστικές εποχές ή σε θεοκρατικές καταστάσεις.

Όσο για το περιεχόμενο του σχεδίου, ας σημειωθεί ότι η καλλιτέχνις χρησιμοποιεί συχνά την παιδική γραφή για να χειριστεί τραυματικές εμπειρίες. Για το συγκεκριμένο σχέδιο, η εικαστικός πήρε συνεντεύξεις από Τουρκοκύπριους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν κι αυτοί τις εστίες τους ακολούθως των γεγονότων του 1974 επιβιβαζόμενοι σε 37 λεωφορεία και φορτηγά, τα οποία εικονίζονται στα δεξιά του σχεδίου. Η αναγκαστική μετακίνηση ομάδας πληθυσμού της Πάφου αποδίδεται από την εικαστικό διαμέσου της στρωματικής προσέγγισης της παιδικής σχεδιαστικής γραφής, τοποθετώντας στο πάνω μέρος του σχεδίου δυο σύμβολα της πόλης -την Αφροδίτη και τον Μακάριο. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε η εικαστικός, η επιχείρηση εκκένωσης της Πάφου είχε τον κωδικό, Αφροδίτη Ι και Αφροδίτη ΙΙ. Το σύμβολο, λοιπόν, της ομορφιάς και της γονιμότητας αποκτά σε αυτή την περίπτωση διαφορετικό βάρος στη μνήμη των Τουρκοκυπρίων. Οι δυο Αφροδίτες περιστοιχίζουν, λοιπόν, το άγαλμα του Μακαρίου, το οποίο βρίσκεται στην είσοδο της πόλης, επιθεωρώντας κι αυτές από το ίδιο συμβολικό βάθρο την εξέλιξη μιας ιστορικής στιγμής από το σύγχρονο παρελθόν της πόλης».