Φυλακές των άγγλων από το 1879, Κέντρο Ιστορικής Τεκμηρίωσης Πάφου σήμερα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Έναντι δαπάνης σχεδόν 10 εκατομμυρίων ευρώ, ο Δήμος Πάφου προχωρεί και επίσημα πλέον στην δημιουργία του κτηρίου που θα αποτελέσει το Κέντρο Ιστορικής Τεκμηρίωσης Πάφου, στον χώρο του παλιού Αστυνομικού Σταθμού επί της κεντρικής πλατείας Κέννεντυ. Σε τελετή που πραγματοποιήθηκε χθες στον χώρο, υπογράφηκε το συμβόλαιο για τις εργασίες με τον επιτυχόντα προσφοροδότη, σηματοδοτώντας μια ιστορική ημέρα για την Πάφο και την πορεία της μέσα στο χρόνο. Εκεί που σε λίγους μήνες θα στεγάζεται και θα αναδεικνύεται η Ιστορία της πόλης, επί αγγλοκρατίας ήταν τα κελιά των αποικιοκρατών και το κέντρο επιβολής τους στην επαρχία.

Η επίσημη έναρξη του έργου σηματοδοτήθηκε την περασμένη εβδομάδα, με την υπογραφή των συμβολαίων από τον Δήμο Πάφου και τον επιτυχόντα προσφοροδότη, σε μια τελετή που συμβολικά έγινε στον χώρο όπου θα ανεγερθεί το Κέντρο. Το έργο θα διαρκέσει 15 μήνες και θα περιλαμβάνει ανάπλαση των εξωτερικών χώρων εμβαδού 18 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, και την συντήρηση και μετατροπή του διατηρητέου κτηρίου του πρώην κεντρικού αστυνομικού σταθμού, εμβαδού 950 τετραγωνικών μέτρων. Για τον σκοπό αυτό εκπονήθηκε ειδική μουσειολογική μελέτη από ομάδα εμπειρογνωμόνων.

Με τον σχεδιασμό του έργου, επισημαίνει στο PafosNet ο Δήμαρχος Πάφου, Φαίδωνας Φαίδωνος, επιχειρείται και η σύνδεση του αστικού περιβάλλοντος με την ιστορία της πόλης μέσα από μια περιπατητική διαδρομή που θα ξεκινά από τα βόρεια του υπό διαμόρφωση χώρου όπου βρίσκεται το Πάρκο Γενοκτονίας των Αρμενίων και μια χαλαρή διαδρομή με υπέργειες και ισόγειες διαβάσεις μέσα σε χώρους με πλούσια βλάστηση.

Ο επισκέπτης θα φθάνει στην αστική πλατεία βόρεια του κτηρίου, που θα περιλαμβάνει αστικό εξοπλισμό, χώρους καθιστικούς και χώρους υγιεινής. Από εκεί ο επισκέπτης θα εισέρχεται στον μουσειακό χώρο, μέσα από ένα σύγχρονο κτήριο, όπου θα γνωρίζει την ιστορία της Πάφου από το 332 π.Χ. μέχρι τα νεώτερα χρόνια. Η περιήγηση αυτή θα γίνεται τόσο μέσα από εκθέματα που συγκεντρώνονται ήδη, όσο και μέσα από ψηφιακή περιήγηση.

Ο σχεδιασμός, επεσήμανε ο Δήμαρχος Πάφου, έγινε στη βάση της συνέχειας του φυσικού τοπίου με το δομημένο περιβάλλον ώστε να δημιουργούνται συνεχώς οπτικές φυγές και ερεθίσματα στον επισκέπτη και περιπατητή.

Την ενδιαφέρουσα ιστορία των κτηρίων και του χώρου που αύριο θα στεγάζει το Κέντρο Ιστορικής Τεκμηρίωσης, αναλύει στο PafosNet η καθηγήτρια Νεώτερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, Κατερίνα Παπαζαχαρία.

Με απόφαση του Μαΐου 1879, αναφέρει, ο Αρμοστής της Κύπρου, με σύμφωνη γνώμη του Νομοθετικού Συμβουλίου, ανακήρυξε σε κάθε πόλη συγκεκριμένους χώρους ως χώρους φυλάκισης. Για την Πάφο ορίστηκε τότε το Konak Ktyme. Ο Αστυνομικός Σταθμός, που στέγαζε την επαρχιακή αστυνομική διεύθυνση Πάφου, ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 1884, έξι μόλις χρόνια μετά την προσάρτηση της Κύπρου στη Μεγάλη Βρετανία. Το ίδιο έτος ολοκληρώθηκε και η κατασκευή των κελιών των φυλακισμένων και οι αστυνομικοί κοιτώνες. Σύμφωνα με μαρτυρία του1884 πληροφορούμαστε πως 16 κατάδικοι μετακινήθηκαν από τις Φυλακές Λεμεσού για να εκτίσουν την ποινή τους στον Νέο Αστυνομικό Σταθμό και στις Φυλακές Πάφου, εξηγεί η κ. Παπαζαχαρία. 

Στην αρχική κατασκευή του κτηρίου ανήκουν η δυτική και η νότια πλευρά του κτηρίου, σε σχήμα Γ, όπου σε δύο ορόφους βρίσκονταν αίθουσες ίσου μεγέθους, εκτός το Γραφείο του Αστυνομικού Διευθυντή που είχε και τζάκι. Στην νοτιοανατολική γωνία του Σταθμού βρισκόταν το γραφείο των φρουρών και στο ανατολικό σημείο του βρίσκονταν τα  ιδιαίτερα κελιά των κρατουμένων, ανδρών και σε χωριστό χώρο γυναικών και των καταδίκων που διαχωρίζονταν με σιδερένια θύρα φύλαξης από το υπόλοιπο κτήριο.

Οι κατάδικοι, ενδεδυμένοι με  κοντό σακάκι και παντελόνι από βαμβακερό υφαντό ύφασμα χρώματος μπλε με σκουφί χωρίς γείσο, εργάζονταν από την ανατολή έως την δύση του ηλίου σε καταναγκαστικά έργα (σπάσιμο πέτρας) αλλά και στη  μεταφορά σκυβάλων του Σταθμού με κάρο σε σημείο εκτός της πόλεως και στην καλλιέργεια κήπων.

Σύμφωνα με την ακαδημαικό και μέλος της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων που μελέτησε το νέο έργο, στον Αστυνομικό Σταθμό υπήρχε χώρος εκτέλεσης καταδίκων δι’ απαγχονισμού. Στον εξωτερικό χώρο του σταθμού υπήρχαν  στάβλοι και αποχωρητήρια. Ο σταθμός διέθετε επίσης αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες. Στον Αστυνομικό Σταθμό της Πάφου κρατήθηκαν μαθητές και πολίτες που συμμετείχαν στον αγώνα της ΕΟΚΑ.

Από την Ανεξαρτησία το 1960 έως το 2019, το κτήριο συνέχισε να χρησιμοποιείται ως  ο Κεντρικός Αστυνομικός Σταθμός της Πάφου, μέχρι την μεταστέγασή του σε νέα κτήρια, αναφέρει. Ο ευρύτερος χώρος του Δημαρχείου, εκτεινόμενος ως τον Παλαιό Αστυνομικό Σταθμό, αποτέλεσε κοιμητήριο της ελληνιστικής περιόδου, του οποίου συνέχισε η χρήση και κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.

Η Μουσειολογική ομάδα, που κέρδισε τον διαγωνισμό, υπέγραψε Σύμβαση εκπόνησης και εφαρμογής μουσειολογικής μελέτης για τη δημιουργία του Κέντρου Ιστορικής Τεκμηρίωσης Πάφου στο χώρο του κτιρίου του πρώην Κεντρικού Αστυνομικού Σταθμού Πάφου, με τον Δήμο Πάφου τον Φεβρουάριο 2021.

Απαρτίζεται από  οκτώ κυπρίους και ελλαδίτες επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, σύμφωνα προς τις προδιαγραφές που είχε θέσει ο Δήμος Πάφου. Επικεφαλής είναι ο Δρ. Ιωάννης Ηλιάδης, Υπεύθυνος Αναδόχου/ Μουσειολόγος, ενώ την ομάδα στελεχώνουν οι Δρ Χαράλαμπος Χοτζάκογλου, Δρ. Αικατερίνη Παπαζαχαρία, Σπυρίδωνας Νάσαινας, Γεώργιος Καβουλάκος, Σταματίνα Μαγκλάρα, Παναγιώτης Τσιμπιρίδης και Θεόδωρος Κακουλλής.

Η Μουσειολογική ομάδα, δηλώνει στο PafosNet η Κατερίνα Παπαζαχαρίου, κατόπιν μελέτης, υπέβαλε στον Δήμο Πάφου αναλυτικό οδηγό όπου παρουσιάζεται το οργανόγραμμα της έκθεσης του Κέντρου Ιστορικής Τεκμηρίωσης Πάφου, το οποίο περιέχει κείμενα θεματικών ενοτήτων σε συγκεκριμένο αριθμό λέξεων και, προς τεκμηρίωση και ανάδειξη του αρχαιολογικού, ιστορικού, λαογραφικού πλούτου και πολιτισμού της Πάφου, έντυπο εποπτικό υλικό εικονογράφησης των ενοτήτων, πρωτότυπα ή αντίγραφα αντικειμένων -εντός και εκτός προθηκών- και ως επί το πλείστον ψηφιακές εφαρμογές με συγκεκριμένες θεματικές προτάσεις.

Επίσης, η Ομάδα επεξεργάστηκε τα τεχνικά στοιχεία για την οργάνωση της έκθεσης, σε συνεργασία με τους μηχανικούς, αρχιτέκτονες του Δήμου Πάφου, καθώς επίσης τα ζητήματα περιβαλλοντικών συνθηκών και φωτισμού του εκθεσιακού χώρου.

Κατά την τελετή υπογραφής των συμβολαίων για την υλοποίηση του έργου, ανακοινώθηκε επισήμως και μια πτυχή του σχεδιασμού που συνιστά εξέλιξη που αναμενόταν με ενδιαφέρον για πολλά χρόνια στην Πάφο: Πρόκειται για την πρώτη μετακίνηση σταθμού πετρελαιοειδών από το ιστορικό κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα του σταθμού του κ. Ανδρέα Κόμματου που θα αποτελέσει τμήμα του περιβάλλοντος χώρου του νέου έργου. Ο σταθμός πετρελαιοειδών θα μεταφερθεί επί της λεωφόρου Αποστόλου Παύλου, που οδηγεί προς την παραλιακή περιοχή, σε εγκαταστάσεις οι οποίες ήδη ανεγείρονται.