Εργασία μαθητών Πάφου για την προσβασιμότητα των ΑμΕΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στα πλαίσια προγράμματος στο οποίο λαμβάνει μέρος το Γυμνάσιο Αποστόλου Παύλου, «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον: Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία», δύο μαθητές της Β’ τάξης του εν λόγω γυμνασίου, τα αδέλφια Ηλέκτρα και Χρίστος Κόκου, εκπόνησαν μελέτη για ένα θέμα διαφορετικό, αλλά άμεσα σχετικό με τη βιωσιμότητα των κατοίκων μιας πόλης. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για την προσβασιμότητα των εμποδιζόμενων ατόμων στα δρώμενα της πόλης τους.

Οι δύο μαθητές επισημαίνουν ότι με τον όρο εμποδιζόμενα άτομα, εννοούμε άτομα με αναπηρίες καθώς και ομάδες ατόμων που δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν τον παρεχόμενο εξοπλισμό, όπως έγκυες γυναίκες, προεφηβικά και ηλικιωμένα άτομα.

« Ο λόγος που αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα ήταν ότι καθημερινά βλέπουμε συμμαθητές μας με κινητικά προβλήματα να δυσκολεύονται να διακινηθούν ελεύθερα σε όλους τους χώρους του σχολείου ή και σε χώρους εντός της πόλης μας», αναφέρουν στην εργασία τους οι Ηλέκτρα και Χρίστος. « Μια πόλη για να είναι πραγματικά βιώσιμη για όλους τους πολίτες της πρέπει να προσφέρει ένα ασφαλές και προσεγγίσιμο περιβάλλον σε  όλους, χωρίς να υπάρχουν ανισότητες και μειονότητες.

Το σημαντικότερο στοιχείο μέσα στην πόλη μας που θα αναδείξει και τον πολιτισμό μας προς τα έξω, είναι η προσβασιμότητα στο δομημένο περιβάλλον. Με τον όρο προσβασιμότητα στο δομημένο περιβάλλον εννοούμε τη δυνατότητα να επισκεφτεί κάποιος ένα κτίριο ή να διακινηθεί στο πεζοδρόμιο ή να χρησιμοποιήσει τα μέσα δημόσιας μεταφοράς, αυτόνομα και σε όποια ηλικία και φυσική κατάσταση κι αν βρίσκεται. Η προσβασιμότητα είναι αλληλένδετη με τη βαθύτερη έννοια της συμμετοχής στην κοινωνία και στη ζωή, καθώς είναι συνώνυμη με το ιερότερο δικαίωμα του ανθρώπου, την προσωπική επιλογή. Επομένως, η προσβασιμότητα είναι το στοιχείο εκείνο που καθορίζει το βαθμό συμμετοχής ή αποκλεισμού του ατόμου. Είναι το στοιχείο εκείνο που χαρακτηρίζει το επίπεδο πολιτισμού μιας χώρας».

Για να μπορούμε να μιλήσουμε για ισότιμη αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία, αναφέρουν, κάθε κοινωνία θα πρέπει να εξασφαλίζει την πρόσβαση, όχι μόνο στους χώρους που εξυπηρετούν άμεσες ανάγκες των πολιτών, αλλά και στους χώρους εκείνους που προάγουν την υγιή και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους, τη σωματική τους εξάσκηση, την πνευματική τους καλλιέργεια και προπαντός τους χώρους που καθιστούν ευχάριστη τη διαβίωσή τους. Μεταξύ των χώρων που προαναφέρθηκαν, μπορούν να καταταχθούν πολιτιστικές αίθουσες (π.χ. μουσεία, εκθεσιακοί χώροι, θέατρα κλπ.), χώροι και κέντρα αναψυχής (π.χ. ξενοδοχεία, τουριστικά θέρετρα κλπ.) καθώς και αξιοθέατα και δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην ύπαιθρο  (αρχαιολογικοί χώροι, περίπατοι στη φύση, παραλίες, αθλητικές δραστηριότητες κλπ.).

« Ο όρος «πρόσβαση», εν προκειμένω, αφορά δύο τομείς», εξηγούν Ηλέκτρα και Χρίστος Κόκου. « Ο πρώτος τομέας σχετίζεται με τη φυσική πρόσβαση στους ανωτέρω χώρους, συμπεριλαμβάνοντας τόσο το δομημένο περιβάλλον, όσο και τον υφιστάμενο εξοπλισμό. Ο δεύτερος τομέας αφορά την προσβασιμότητα των παρεχόμενων πολιτιστικών προγραμμάτων, εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων.

Μέσα από την έρευνα, λοιπόν, που κάναμε για να δούμε κατά πόσο η πόλη μας είναι προσβάσιμη για όλους, με χαρά διαπιστώσαμε πως στα νέα έργα που γίνονται τώρα λαμβάνονται υπόψιν αρκετές από τις διατάξεις της νομοθεσίας για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Όπως η δημιουργία ραμπών, χώροι στάθμευσης αναπήρων, πεζοδρόμια με λωρίδες διαφορετικής υφής για άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης. Όπως μας ενημέρωσε αρμόδιος υπάλληλος του Δήμου Πάφου, αναμένεται να γίνουν και άλλα ακόμη έργα. Ωστόσο όμως, από την άλλη πλευρά, με λύπη διαπιστώσαμε στις υπάρχουσες υποδομές της πόλης μας να υπάρχουν σπασμένα πεζοδρόμια, πεζοδρόμια με φυτεμένα δέντρα και στύλους, αυτοκίνητα σταθμευμένα πάνω σε πεζοδρόμια ή σε χώρους στάθμευσης για ανάπηρους. Ακόμη μέσα από μια μικρή επιτόπια έρευνα που κάναμε σε πολυσύχναστους χώρους ψυχαγωγίας, διαπιστώσαμε ότι αρκετοί από τους χώρους αυτούς δε διέθεταν ράμπες εισόδου, ειδικά αποχωρητήρια και πάρκινγκ για άτομα με αναπηρία».      

Ένα άλλο γεγονός που τους στεναχώρησε πολύ, επισημαίνουν οι δύο μαθητές του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου, ήταν ότι όταν μίλησαν με κάποιους συμπολίτες τους που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα, τους ανέφεραν ότι υπάρχουν μέρη μέσα στην ίδια την πόλη που θα ήθελαν να επισκεφθούν αλλά δεν μπορούν, γιατί δεν είναι προσβάσιμα γι’ αυτούς. Θα ήθελαν, ακόμη, να υπήρχε ένα γυμναστήριο ειδικό για αυτούς, τα πάρκα μας να ήταν διαμορφωμένα έτσι ώστε να παίζουν και παιδάκια με αναπηρία, να υπήρχαν στάδια και γήπεδα βόλεϊ όπου θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε αθλητικές δραστηριότητες… Δυσάρεστο είναι επίσης και το γεγονός ότι πολλές φόρες, όπως μας είπαν, ήρθαν αντιμέτωποι με τον ρατσισμό λόγω της αναπηρίας τους, από άλλους συμπολίτες τους.

« Πιστεύουμε πως αν υπάρξει περισσότερος συντονισμός από τις Τοπικές Αρχές και γίνει ένας ολοκληρωμένος καθολικός σχεδιασμός για την πόλη μας, τότε θα μπορέσουμε να την καταστήσουμε προσβάσιμη», επισημαίνεται στην μελέτη. « Άλλωστε το να δημιουργηθούν κτίρια και υπαίθριοι χώροι που να έχουν τις προδιαγραφές για την προσβασιμότητά τους από άτομα με αναπηρία, ωφελείται ταυτόχρονα το σύνολο του πληθυσμού της πόλης. Για παράδειγμα, η καθιέρωση κειμένων με ευανάγνωστους χαρακτήρες και επαρκή φωτισμό, σίγουρα βοηθά τα άτομα με προβλήματα όρασης, αλλά προσφέρει και πιο άνετη ανάγνωση στο σύνολο του κοινού. Ένας ανελκυστήρας είναι χρήσιμος σε όλους, όχι μόνο στους χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου. Οι χώροι ανάπαυσης είναι απαραίτητοι για τα άτομα που κουράζονται εύκολα, αλλά σε ένα μεγάλο μουσείο, όπου η διαδρομή είναι συχνά μεγάλη, όλοι θα επωφεληθούν από αυτούς. Επιπλέον, ωφελείται σημαντικά και ο τομέας του τουρισμού και της αναψυχής. Με την μετατροπή των καταλυμάτων και των χώρων που απευθύνονται στο κοινό σε απόλυτα προσβάσιμα, βάσει προδιαγραφών, επιτρέπει στους ιδιοκτήτες-διαχειριστές, την πραγματοποίηση ποικίλων αλλαγών, σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες των χρηστών. Και κατά συνέπεια αυξάνεται ο αριθμός των επισκεπτών στους χώρους αυτούς».

Η ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους χώρους που απευθύνονται στο κοινό, είναι το ιδανικότερο μέσο ώστε το τείχος των προκαταλήψεων απέναντί τους να δεχθεί ισχυρά πλήγματα και να μετατραπούν από αποδέκτες οίκτου σε αυτενεργά και διεκδικητικά κύτταρα της κοινωνίας, καταλήγει η μελέτη των Ηλέκτρας και Χρίστου Κόκου. « Εξάλλου, μόνο μέσω μιας τέτοιας προσέγγισης θα μας επιτραπεί να μη στεκόμαστε στη δυσάρεστη όψη της αναπηρίας και να τη μετατρέψουμε σε όχημα για μια καλύτερη προσέγγιση του πολιτισμού μας.

Αυτό που πρέπει πάνω απ’ όλα να γίνει, είναι η ενημέρωση όλων και η ευαισθητοποίησή τους. Το έλλειμμα που παρατηρείται στην αυτόνομη διακίνηση και διαβίωση των ατόμων με αναπηρία, θα καλυφθεί αποτελεσματικά όχι μόνο μέσα από θεσμικές αλλαγές, οδηγίες, τεχνογνωσία και εμπειρία, αλλά και μέσα από αναμορφώσεις και θέσπιση αυστηρών προδιαγραφών. Κάθε χώρος οφείλουμε να είναι κατά τέτοιο τρόπο δομημένος, ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες όλων των πιθανών χρηστών του. Μόνο μέσω της φιλοσοφίας της καθολικής σχεδίασης θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για μία πραγματικά βιώσιμη πόλη και την ανάπτυξή της και για ένα ασφαλές και προσεγγίσιμο περιβάλλον από όλους».