Εκταφές για θύματα των μαχών της Τηλλυρίας στον Παχύαμμο

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μία ακόμα ψηφίδα της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου καλείται να δώσει απαντήσεις το επόμενο χρονικό διάστημα, συμπληρώνοντας το μωσαϊκό της κυπριακής τραγωδίας τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία. Μία πτυχή η οποία αφορά κυρίως την ανθρωπιστική πλευρά του δράματος. Το ανθρώπινο δικαίωμα των συγγενών, να κηδέψουν τους δικούς τους με τις δέουσες τιμές και να τους έχουν κοντά τους, τιμώντας τη μνήμη τους. Η πτυχή αυτή της ιστορίας δεν αφορά την τουρκική εισβολή του 1974, αλλά πάει ακόμα πιο πίσω και αφορά τους πεσόντες στις μάχες του 1964 στην περιοχή της Τηλλυρίας, συνεπεία –οι περισσότεροι– των τουρκικών βομβαρδισμών με βόμβες Ναπάλμ.

Όπως γράφει σήμερα ο Φιλελεύθερος, το τελευταίο διάστημα φτάνουν στο γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας της Δημοκρατίας Φώτης Φωτίου μαζικά αιτήματα για εκταφές των νεκρών της συγκεκριμένης περιόδου. Το όλο ζήτημα τέθηκε επιτακτικά το περασμένο καλοκαίρι κατά τη διάρκεια των μνημοσύνων των πεσόντων στον Παχύαμμο. Στη συγκεκριμένη περιοχή, είχε λειτουργήσει και στρατιωτικό νοσοκομείο το οποίο πλήγηκε από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς. Αρκετοί έχασαν τη ζωή τους και τάφηκαν εκεί, ενώ πληροφορίες αναφέρουν και για ύπαρξη τάφων σε δύο άλλες περιοχές

Όπως ανέφερε στον «Φ» ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου, τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν τα αιτήματα για εκταφές οστών πεσόντων του 1963-64. «Αφορά μεγάλο μέρος του πληθυσμού και είναι μεγάλο το ενδιαφέρον που υπάρχει όπως καταγράφεται μέσα από τις επιστολές και τα αιτήματα που φτάνουν στο Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας», δήλωσε ο Φώτης Φωτίου.

Κατόπιν αυτών των δεδομένων, το Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας ανέλαβε να προωθήσει προς ικανοποίηση των αιτημάτων αυτών, τα οποία αφορούν ανθρωπιστικά θέματα. «Μετά την απόφαση μας να προχωρήσουμε στη διερεύνηση του θέματος έχουμε απευθυνθεί σε διάφορες υπηρεσίες του κράτους και έχουν περισυλλεγεί όλες οι πληροφορίες και τα στοιχεία και είμαστε έτοιμοι και επεξεργαζόμαστε τη συγκεκριμένη πρόταση για να κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιανουάριο, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία εκταφών στην περιοχή που λειτούργησε το στρατιωτικό νοσοκομείο στον Παχύαμμο την περίοδο εκείνη, καθώς και σε δύο άλλους χώρους που έχουμε πληροφορίες ότι έχουμε πεσόντες της περιόδου που έχουν ταφεί εκεί», ανέφερε ο Επίτροπος Προεδρίας.
Το συγκεκριμένο αίτημα ουσιαστικά αφορά κατά κύριο λόγο τους νεκρούς από τους βομβαρδισμούς  της τουρκικής αεροπορίας με βόμβες ναπάλμ του πρόχειρου νοσοκομείου που είχε στηθεί στην περιοχή Παχύαμμου. Όπως είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο σχετικό ρεπορτάζ, οι συγγενείς τους ξέρουν ότι είναι πεσόντες και δεν πρόκειται για περιπτώσεις αγνοουμένων. Όπως είχε εξηγήσει τότε ο Φώτης Φωτίου, οι συγγενείς ζητούν όπως γίνουν εκταφές στην περιοχή που βρισκόταν τότε το πρόχειρο νοσοκομείο καθώς, σημείωσε, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός θαμμένων εκεί που μπορεί να είναι από 13 μέχρι 15 άτομα. 

Ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου ανέλαβε πρωτοβουλία ικανοποίησης του ανθρωπιστικού αιτήματος, προχωρώντας άμεσα τότε με την αποστολή επιστολών σε όλες τις αρμόδιες Υπηρεσίες του κράτους, Αστυνομία, Εθνική Φρουρά, Υπουργείο Υγείας για να αναζητήσουν και να παραδώσουν τα όποια στοιχεία είχαν. Αφού έγινε αξιολόγηση των στοιχείων αυτών, το Γραφείο του Επιτρόπου, προχωρεί με σχετική πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο, για να πραγματοποιηθεί εκταφή στον συγκεκριμένο χώρο. 
Στο σχετικό σημείωμα που έχει ετοιμαστεί από το Γραφείο του Επιτρόπου αναφέρεται ότι τον Αύγουστο του 1964 λειτουργούσε στο χωριό Παχύαμμος Τηλλυρίας, πρόχειρο Νοσοκομείο στο οποίο περιθάλπονταν τραυματίες από τις μάχες που διεξάγονταν στην περιοχή Τηλλυρίας. «Στις 8 Αυγούτου του 1964, η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες ναπάλμ το πρόχειρο νοσοκομείο το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς. Στον χώρο όπου βρισκόταν το Νοσοκομείο δημιουργήθηκε ένας μεγάλος κρατήρας, ο οποίος εξακολουθεί να βρίσκεται μέχρι σήμερα. Δεν γνωρίζουμε μέχρι στιγμής πόσοι ευρίσκονταν τραυματίες –υπήρχε και ιατρικό προσωπικό εντός του νοσοκομείου– όταν αυτό καταστράφηκε ολοσχερώς από τις βόμβες ναπάλμ.

Υπάρχουν δημοσιεύματα της περιόδου ότι ήσαν περίπου 13 άτομα. Από πληροφορίες–μαρτυρίες, οι σοροί αυτών που έχασαν τη ζωή τους, ήταν καμένοι και διαμελισμένοι, λόγω των εκρήξεων. Τα διάφορα μέλη και ίσως ολοκληρωμένοι σοροί, μεταφέρθηκαν και τάφηκαν την επομένη, σε κοιμητήριο στην Πάφο στο Κτήμα. Από τις πληροφορίες μας, δεν έγινε αναγνώριση των σορών. Την ίδια ημέρα σε παρακείμενο χώρο βομβαρδίστηκε με βόμβες ναπάλμ και μία διμοιρία εθελοντών από το χωριό Πολέμι της Πάφου και στην περίπτωση αυτή οι σοροί ήταν καμένοι και σε κάποιες περιπτώσεις διαμελισμένοι. Έγινε περισυλλογή και οι καμένοι σοροί και τα μέλη μεταφέρθηκαν μέσα σε κουβέρτες στο χωριό Πολέμι και τάφηκαν σε ομαδικό τάφο στο παλιό κοιμητήριο του χωριού. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το ποιοι έχασαν τη ζωή τους και αγνοούνται από τις μάχες της Τηλλυρίας.

Σε βιβλίο ενός αξιωματικού που υπηρετούσε το 1964 στην περιοχή εκείνη, αναφέρεται ότι οι απώλειες του τάγματος περιλάμβαναν τέσσερις αγνοούμενους τους οποίους δεν κατονομάζει».