CoRES: Πολιτισμός, βιωσιμότητα και σχεδιασμός πολιτικών χωρίς αποκλεισμούς

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ο πολιτισμός και το περιβάλλον είναι δυο κόσμοι φαινομενικά ξένοι, μακρινοί. Τι γίνεται όμως αν τους εξετάσουμε από τη σκοπιά της κλιματικής κρίσης;

Οι κλιματικές επιπτώσεις διαπερνούν όλους τους τομείς και κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού. Ανά το παγκόσμιο, η φυσική κληρονομιά, ο βιοπορισμός των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργικότητας (ΤΠΔ), ο πολιτιστικός τουρισμός, οι προφορικές παραδόσεις, οι παραστατικές τέχνες, οι κοινωνικές πρακτικές κ.λπ. επηρεάζονται σοβαρά από την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, παραμένουν εκτός του περιβαλλοντικού διαλόγου, των εκθέσεων αξιολόγησης, και των βασικών πλαισίων - όπως η Συμφωνία του Παρισιού. Ενώ όσον αφορά στον περιβαλλοντικό διάλογο και δράση, οι ΤΠΔ βρίσκονται ανάμεσα στους πιο υπο-εκπροσωπούμενους και «ανεξερεύνητους» τομείς.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η συμμετοχή στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων δεν είναι μόνο θεμελιώδες δικαίωμα, αλλά αναγκαιότητα για τη βιώσιμη μετάβαση. Μια μετάβαση που απαιτεί την ουσιαστική συμμετοχή όλων των κοινωνικών φορέων, καθώς ανεξαρτήτως του βαθμού τρωτότητάς, οι κλιματικές επιπτώσεις μας επηρεάζουν όλους.

Η Παγκόσμια Έκθεση της UNESCO για το 2022 «Re|Shaping Policies for Creativity» προσφέρει μια νέα προσέγγιση στην αλληλεπίδραση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και πολιτισμού και κατατάσσει τη συμπερίληψη του πολιτισμού στη δράση για το κλίμα και την ενσωμάτωσή του στις εθνικές πολιτικές και στρατηγικές για την κλιματική αλλαγή ανάμεσα στις κυριότερες προτεραιότητες της UNESCO παγκοσμίως.

Δημόσιοι φορείς σε Γερμανία, Αυστρία και Ηνωμένο Βασίλειο είναι ανάμεσα στους πρωτοπόρους στην ανάπτυξη και εφαρμογή ολιστικών στρατηγικών με στόχο την κινητοποίηση των ΤΠΔ για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, άλλα μικρότερα ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στους ΤΠΔ στην Ευρώπη, συχνά δεν διαθέτουν την δυνατότητα, τους πόρους ή την τεχνογνωσία για να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ανάλογες στρατηγικές. Παρά τις υφιστάμενες αξιόλογες πρωτοβουλίες (π.χ., Europeana Climate Action Community, European Heritage Hub), η ανάπτυξη περαιτέρω συνεργασιών και η διενέργεια ερευνών για τη συλλογή περαιτέρω δεδομένων, είναι επιτακτικές ανάγκες για τον εντοπισμό των ειδικών ελλείψεων, των αναγκών και των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι ΤΠΔ αλλά και την ανάπτυξη των απαραίτητων λύσεων που θα προωθούν την μετασχηματιστική αλλαγή στους ΤΠΔ.

Το CoRES είναι ένα έργο με «επαναστατικό» πνεύμα, με στόχο να προσφέρει απτές λύσεις στις περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΤΠΔ και την εφαρμογή πιο φιλικών πρακτικών προς το περιβάλλον. Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή ‘Ένωση και το Υφυπουργείου Πολιτισμού Κύπρου, και υλοποιείται από το Κέντρο Μελετών και Έρευνας ΑΚΤΗ, σε συνεργασία με την RUNONART, Ελλάδα, και το Studio 18, Μάλτα. Βασικός του στόχος, να φέρει κοντά σημαντικούς παράγοντες από τους ΤΠΔ με εκπροσώπους περιβαλλοντικών φορέων από όλη την Ευρώπη, ώστε να εντοπίσουν τις ειδικές ελλείψεις, τις ανάγκες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι φορείς στους ΤΠΔ και να σχεδιάσουν από κοινού λύσεις για τη στήριξη της ετοιμότητας τους στην αντιμετώπιση κινδύνων και της ανθεκτικότητα τους στην κλιματική αλλαγή.

Βασική αρχή του έργου είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής τόσο σε κοινωνικό αλλά και συστημικό επίπεδο μέσω μιας ταχείας, πολυδιάστατης προσέγγισης, όπου το περιβάλλον βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των πτυχών της ζωής. Σκοπός του, να αναδείξει ότι η συμπερίληψη διαφορετικών απόψεων στη διαδικασία ανάπτυξης λύσεων για το μείζον ζήτημα της κλιματικής κρίσης μπορεί να οδηγήσει σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων και χάραξης πολιτικής χωρίς αποκλεισμούς, να επιταχύνει την πρόοδο για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ), και να στηρίξει την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική δυνατότητα των ΤΠΔ. Κατά συνέπεια, το έργο στηρίζει τον διαρθρωτικό πράσινο μετασχηματισμό σε όλα τα επίπεδα, με βάση τη δέσμευση «να μην μείνει κανένας πίσω»  [«Leave No One Behind» (LNOB), «Universal Values» των ΣΒΑ του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη]. Μια συμπεριληπτική και δίκαιη πράσινη μετάβαση όπου οι τρέχουσες περιβαλλοντικές προκλήσεις μετατρέπονται σε ευκαιρίες για όλους.

Το έργο «Creativity, Resilience, Environment, Sustainability: A Cultural Paradigm for a more resilient Art world (CoRES)» συγχρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του σκέλους «Πολιτισμός» του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και από το Υφυπουργείου Πολιτισμού Κύπρου.