Σχέδιο διαχείρισης της καμένης γης στον Ακάμα

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Σχέδιο για τη μεταπυρική διαχείριση της καμένης έκτασης στην περιοχή του Ακάμα ετοίμασε το Τμήμα Δασών μετά την πλήρη κατάσβεση της πυρκαγιάς που εκδηλώθηκε στις 13/11/2019. Μιας πυρκαγιάς που τέθηκε κακόβουλα εντός του Εθνικού Δασικού Πάρκου και ενώ όλοι γνωρίζουν ότι πίσω κρύβονται καθαρά οικονομικά και αναπτυξιακά συμφέροντα, μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει κατορθωτό να οδηγηθεί οποιοσδήποτε ενώπιον της Δικαιοσύνης.

Όπως γράφει σήμερα ο Φιλελεύθερος, το «Σχέδιο Μεταπυρικής Διαχείρισης της Καμένης Έκτασης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα» αποσκοπεί στον καθορισμό των κατάλληλων χειρισμών, καθώς και στη χωρική και χρονική εκτέλεση των μέτρων, έτσι ώστε σε βάθος χρόνου να επανέλθει το προϋπάρχον δασικό οικοσύστημα και να αποκατασταθούν οι ρυθμιστικές λειτουργίες του δάσους. Η δασική πυρκαγιά κατέκαψε 106,3 εκτάρια του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα και ιδιωτική γη έκτασης 4,2 εκταρίων.

Σκοπός του σχεδίου είναι ο καθορισμός των κατάλληλων χειρισμών, καθώς και η χωρική και χρονική εκτέλεση των μέτρων στην καμένη έκταση, έτσι ώστε να επιτευχθεί: α) η διαχείριση της καμένης ξυλείας, β) η προστασία των εδαφών από τη διάβρωση, καθώς και η μείωση των αναμενόμενων πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή, γ) η αποκατάσταση του δασικού οικοσυστήματος και η επανεγκατάσταση της βλάστησης, δ) η αποκατάσταση της πανίδας, ε) η διατήρηση της φυσικότητας και της βιογενετικής ποικιλότητας στην περιοχή και στ) η αποκατάσταση των ρυθμιστικών λειτουργιών του δάσους.

Ο συνολικός όγκος της καμένης ιστάμενης ξυλείας εκτιμήθηκε ότι ανέρχεται στα 2.000 m3, ενώ ο συνολικός όγκος της ξυλείας που υπολογίζεται ότι θα εξαχθεί (στρόγγυλη και καυσόξυλα) δεν θα ξεπεράσει τα 1.500 m3. Στα πλαίσια ορθολογικής διαχείρισης της καμένης ξυλείας έγινε πρόνοια, τόσο για την παραμονή του απαραίτητου αριθμού δέντρων με τις επιθυμητές διαστάσεις τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των αντιδιαβρωτικών έργων όσο και αυτών που θα παραμείνουν στην περιοχή για σκοπούς βιοποικιλότητας.

Για την προστασία των εδαφών από τη διάβρωση, καθώς και τη μείωση των αναμενόμενων πλημμυρικών φαινομένων θα κατασκευαστούν στην περιοχή:

α) 7 φράγματα από λιθοπλήρωτα συρματοκιβώτια και

β) 17 κορμοφράγματα. 

Στο 96,2% της καμένης έκτασης του Δάσους Πάφου, η βλάστηση θα επανεγκατασταθεί μέσω της φυσικής αναγέννησης του δάσους. Κατά το 2020 θα γίνει εκτίμηση της φυσικής αναγέννησης και συλλογή σπόρων από την ευρύτερη περιοχή της Χερσονήσου του Ακάμα και ακολούθως εάν διαφανεί ανάγκη για υποβοήθηση της φυσικής αναγέννησης, θα εφαρμοστεί σπορά κατά θέσεις σε έκταση 75,5 εκταρίων, όπου εκτείνεται ο οικότοπος της τραχείας πεύκης. 

Στο 20% της καμένης έκτασης, ο ανώροφος των συστάδων, που αποτελείται από την τραχεία πεύκη, δεν έχει καεί ολοκληρωτικά. Για την επίτευξη των πιο πάνω, και εφόσον υπάρξει ανάγκη για τεχνητή σπορά, τότε θα γίνει σπορά τραχείας πεύκης και αοράτου. Μέρος της περιοχής εξάπλωσης του Phlomis cypria subsp. occidentalis, έκτασης 2,81 εκταρίων, έχει καεί από την πυρκαγιά. Κατά το 2020 θα γίνει συλλογή σπόρων από την παρακείμενη περιοχή εξάπλωσης του είδους. Ακολούθως θα γίνει αναπαραγωγή του φυτού στα δασικά φυτώρια και φύτευσή του στην καμένη περιοχή κατά το 2021.

Η καμένη έκταση εκτός από την ιδιωτική γη (4,2 εκτάρια) αποτελεί τμήμα του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα (106,3 εκτάρια), που υπάγεται διοικητικά στη Δασική Περιφέρεια Πάφου. Η περιοχή αυτή βρίσκεται πλησίον των κοινοτήτων Δρούσειας, Ίνειας και Νέου Χωριού. Το σύνολο της καμένης έκτασης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα εμπίπτει στη Χερσόνησο του Ακάμα και αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές περιοχές της Κύπρου από οικολογικής άποψης. 

Η «Χερσόνησος Ακάμα» είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 (CY4000010) το οποίο στην Κύπρο περιλαμβάνει 32 περιοχές χαρακτηρισμένες ως Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ), 21 περιοχές χαρακτηρισμένες ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 8 περιοχές με διπλό χαρακτηρισμό (ΖΕΠ και ΤΚΣ). 

Το Ε.Δ.Π. Ακάμα αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική περιοχή από περιβαλλοντική σκοπιά καθώς φιλοξενεί σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας που θεωρούνται μοναδικά στοιχεία βιοποικιλότητας. Τα υψόμετρα της καμένης έκτασης κυμαίνονται από 145 m μέχρι 380 m. 
Μετά την πλήρη κατάσβεση της πυρκαγιάς λειτουργοί του Τμήματος Δασών από τους Τομείς Πάρκων και Περιβάλλοντος και Χωρομετρίας μετέβησαν στην περιοχή και χαρτογράφησαν τη σύνθεση των σημαντικότερων οικοτόπων της καμένης περιοχής και ακολούθως ετοιμάστηκε έκθεση σχετικά με τη βλάστηση, τη χλωρίδα και την πανίδα της καμένης περιοχής.    

Σκοπός του Σχεδίου Μεταπυρικής Διαχείρισης της καμένης έκτασης είναι ο καθορισμός των κατάλληλων χειρισμών, καθώς και η χωρική και χρονική εκτέλεση των μέτρων στην καμένη έκταση, έτσι ώστε να επιτευχθούν:

1. Η διαχείριση της καμένης ξυλείας, χωρίς την πρόκληση περαιτέρω διατάραξης στην περιοχή, μέσω της υλοτομίας και της απομάκρυνσης της ξυλείας από την καμένη περιοχή.

2. Η προστασία των εδαφών από τη διάβρωση, καθώς και η μείωση των αναμενόμενων πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή, με την κατασκευή κορμοφραγμάτων και λιθοπλήρωτων συρματοκιβωτίων.

3. Η επανεγκατάσταση της βλάστησης με στόχο τη διατήρηση της φυσικότητας και της βιογενετικής ποικιλότητας στην περιοχή και η αποκατάσταση του δασικού οικοσυστήματος και των λειτουργιών του, με τη χρήση αναδασωτικών χειρισμών φιλικών προς το περιβάλλον. Αρχικά θα παρακολουθείται η περιοχή και θα αξιολογηθεί η επιτυχία της φυσικής αναγέννησης. Εάν δεν κριθεί ικανοποιητική, τότε θα προωθηθεί η τεχνητή αναγέννηση με σπορά κατά θέσεις. 

4. Η αποκατάσταση της χλωρίδας και της πανίδας, με α) φύτευση φυτών του είδους Phlomis cypria subsp. occidentalis προς αποκατάσταση του πληθυσμού του σε τμήμα της περιοχής εξάπλωσής του από την πυρκαγιά και β) υλοποίηση δράσεων για προστασία και διατήρηση των ειδών της πανίδας που διαβιούν στην περιοχή.
Καθορίζεται, επίσης, ο τρόπος παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας των μέτρων αποκατάστασης. Τέλος, επιχειρείται μια προκαταρκτική εκτίμηση της δαπάνης εκτέλεσης και παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας των έργων.

Η επιτυχία της επαναφοράς του δασικού οικοσυστήματος με φυσικό τρόπο έγκειται στην άμεση εκτίμηση των ζημιών και στον έγκαιρο προγραμματισμό και σχεδιασμό των απαραίτητων έργων που πρέπει να εκτελεστούν στα πλαίσια ενός σχεδίου μεταπυρικής διαχείρισης καμένης έκτασης, συμβάλλοντας έτσι και στη μείωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που αναδύονται.

Για τον σκοπό αυτό, αμέσως μετά την πλήρη κατάσβεση της δασικής πυρκαγιάς που εκδηλώθηκε στην περιοχή του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα στις 13/11/2019, κλιμάκιο με λειτουργούς του Τμήματος Δασών, υπό τον συντονισμό του διευθυντή του Τμήματος, προχώρησαν στην άμεση εκτίμηση της μεταπυρικής κατάστασης, καθώς και στον καθορισμό των απαιτούμενων μέτρων.
Αποφασίστηκε όπως τα μέτρα αποκατάστασης βασιστούν στις έξι ακόλουθες δράσεις: α) Διαχείριση της καμένης ξυλείας, β) αντιδιαβρωτικά - αντιπλημμυρικά έργα, γ) επανεγκατάσταση της βλάστησης, δ) αποκατάσταση της πανίδας και ε) παρακολούθηση και έλεγχο της εμφάνισης επιδημιών φλοιοφάγων και ξυλοφάγων εντόμων.

Για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος, μέσα από τη λήψη των βέλτιστων μέτρων αποκατάστασης, οργανώθηκαν συνεργεία τα οποία συνέλεξαν και κατέγραψαν τα απαιτούμενα στοιχεία για κάθε μία από τις πιο πάνω δράσεις. Τα στοιχεία αυτά καταγράφηκαν σε χάρτες της περιοχής. Στη συνέχεια, τα στοιχεία, αφού επεξεργάστηκαν, αξιολογήθηκαν και με βάση αυτά καθορίστηκαν τα σχετικά μέτρα αποκατάστασης τα οποία περιλαμβάνονται στο παρόν σχέδιο αποκατάστασης.
Την ευθύνη για τον συντονισμό και την ετοιμασία του σχεδίου αποκατάστασης ανέλαβε ο Τομέας Διαχείρισης, Δασοκομίας και Διαφώτισης (ΤΔΔΔ). Το έργο του ΤΔΔΔ υποβοηθήθηκε από λειτουργούς όλων των Τομέων του Τμήματος Δασών, καθώς και της Δασικής Περιφέρειας Πάφου.

Με βάση την προκαταρκτική εκτίμηση, το κόστος εκτέλεσης και παρακολούθησης των μέτρων αποκατάστασης για την τριετία 2020 - 2022 αναμένεται ότι θα φτάσει τα €76.625. Συγκεκριμένα, το κόστος για: α) τη διεκπεραίωση των αντιδιαβρωτικών-αντιπλημμυρικών έργων θα ανέλθει στα €9.620, β) την εφαρμογή των χειρισμών επανεγκατάστασης της βλάστησης θα ανέλθει στα €32.840, γ) την εφαρμογή των μέτρων αποκατάστασης της πανίδας θα ανέλθει στα €21.455, δ) την παρακολούθηση των έργων αποκατάστασης για την τριετία 2020 - 2022 θα ανέλθει στα €4.500 και τέλος ε) το διοικητικό κόστος για την τριετία 2020 - 2022 θα ανέλθει στα €8.210.

Η κοστολόγηση πραγματοποιήθηκε λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες τιμές της αγοράς και τον τιμοκατάλογο του Τμήματος Δασών. Σημειώνεται ότι αναμένεται να παρατηρηθεί μια διακύμανση στις επιμέρους δαπάνες λόγω του ότι θα χρησιμοποιηθούν εργάτες με διαφορετική μισθοδοτική κλίμακα και επειδή η εκτέλεση ορισμένων εργασιών θα γίνει με προσφορές. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι στην κοστολόγηση δεν λήφθηκαν υπόψη τα διοικητικά έξοδα από την πώληση της ξυλείας, αφού αυτά αναμένεται ότι θα ισοσκελιστούν από τα έσοδα πώλησης της εν λόγω ξυλείας.