PafosNet ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Τα Μαμώνια μέσα από μια επιστημονική μελέτη

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τα Μαμώνια είναι μικρό χωριό στη νοτιοανατολική άκρη της επαρχίας Πάφου. Βρίσκονται στη μέση διαδρομή Πάφου – Τροόδους, δια μέσου της κοιλάδας του Διαρίζου ποταμού. Η γεωλογική εικόνα των Μαμωνιών έχει άμεση σχέση με τη γεωλογική ιστορία της ανάδυσης της Κύπρου από τη θάλασσα και του σχηματισμού του νησιού κατά τη διάρκεια των μακρών γεωλογικών αιώνων. Ως προς την ονομασία του χωριού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι ότι το χωριό χρωστά το όνομά του στη μεγάλη οικογένεια των Μαμωνάδων από τη Μονεμβασία Πελοποννήσου, η οποία είχε μεγάλη ακμή στα βυζαντινά χρόνια, και για τον πλούτο της κυριεύτηκε από τους Φράγκους το 1251 μ. Χ. Απόγονοι της οικογένειας αυτής διασκορπίστηκαν σε διάφορες ελληνικές πόλεις και νησιά. Ένας από τους κλάδους της οικογένειας αυτής κατέφυγε στα Μαμώνια.
Το χωριό ήταν πάντα γεωργοκτηνοτροφικό και μικρό. Οι δε κάτοικοι, στη μέγιστη πλειοψηφία τους, ήταν φτωχοί, αλλά εργατικοί. Από την τουρκική κατάληψη της Κύπρου και μετά, στο χωριό μεταφέρθηκαν έποικοι από την Ανατολία, όπως συνέβη και με όλα τα χωριά της κοιλάδας του Διαρίζου. Στα Μαμώνια όμως οι Τούρκοι ουδέποτε κατέστησαν πλειοψηφία. Από το 1945 οι Τούρκοι άρχισαν να εγκαταλείπουν σταδιακά το χωριό και να εγκαθίστανται σε γειτονικά τουρκικά χωριά. Το 1958, όταν άρχισαν οι διακοινοτικές ταραχές, έφυγε και η τελευταία τουρκική οικογένεια. Οι σχέσεις των δυο εθνοτικών ομάδων ήταν πάντα φιλικές και αρμονικές.
Το μικρό αυτό χωριό της επαρχίας Πάφου, έρχεται σήμερα στο προσκήνιο με αφορμή μια μοναδική στο είδος της μελέτη του εκπαιδευτικού και μελετητή Νέαρχου Νεάρχου, που κατάγεται από τα Μαμώνια. Ο συγγραφέας επιχειρεί, μέσα από το βιβλίο του αυτό, να αναζητήσει τις ρίζες όσων Μαμωνιτών είχαν φύγει και όσων απέμειναν στο χωριό, για να επανασυνδέσει, έστω και έμμεσα, με τις πληροφορίες αυτές, τις οικογένειες και τους κατοίκους του μικρού αυτού χωριού, που είχαν διασκορπιστεί στη διαδρομή του χρόνου σ΄ όλη την Κύπρο και στο εξωτερικό. Στο σημείο αυτό τα αποτελέσματα ήταν καταπληκτικά. Οικογένειες και άτομα συγγενικά μεταξύ τους είχαν αποκοπεί και δεν γνωρίζονταν, ούτε είχαν επαφή. Και η προσφορά του βιβλίου στο θέμα αυτό ήταν καταλυτική. 
Τα στοιχεία εξασφαλίστηκαν από το Ληξιαρχείο της Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου, από το Κρατικό Αρχείο και από προσωπικές συνεντεύξεις του συγγραφέα με στενά μέλη μιας εκάστης των οικογενειών. Ένας κατάλογος δεκατριών ανδρών, από τα Μαμώνια, περιλαμβάνεται στο Φορολογικό κώδικα της Αρχιεπισκοπής του 1925. Ένας άλλος κατάλογος, από 94 Έλληνες και Τούρκους άνδρες των Μαμωνιών, από το 1814 μέχρι το 1905, εξασφαλίσθηκε από το Κρατικό Αρχείο (ΕΔΠ 1/5 ). Ένας τρίτος κατάλογος με 20 άρρενες Έλληνες Ορθόδοξους κατοίκους των Μαμωνιών, άνω των 20 ετών, συντάχθηκε από την Αγγλική Κυβέρνηση για τις Αρχιεπισκοπικές εκλογές του 1908 και διασώζεται στο Κρατικό Αρχείο SA1/640/1908.

Διαβάστε ολόκληρο το θέμα, στην ενότητα "ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ" του PafosNet.