Γύρω από την ονομασία της Γεροσκήπου: Η άλλη άποψη, από το Νίκο Παλιό

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η σημερινή αποκάλυψη από το PafosNet και τον Φιλελεύθερο για το θέμα της μετονομασίας του Δήμου Γεροσκήπου και των αντιδράσεων που προκαλούνται σε μερίδα της τοπικής κοινωνίας, δρομολογεί έντονες συζητήσεις, εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα συν και τα πλην μιας τέτοιας κίνησης.

Το θέμα πρωτοηγέρθη με συνέντευξη πριν ένα και πλέον χρόνο στο PafosNet από τον Λειτουργό Πολιτιστικών Θεμάτων και Δημοσίων Σχέσεων του Δήμου Γεροσκήπου, Νίκο Παλιό. Ο κ. Παλιός επεσήμανε ότι η Κύπρος, λόγω της μακραίωνης ιστορίας της, διαθέτει πλήθος τοπωνυμίων. Όλα αυτά τα τοπωνύμια αντικατοπτρίζουν τις ιστορικές περιπέτειες της Κύπρου και αποτελούν μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τόνισε. Λόγω της μακράς χρήσης τους, από Έλληνες και ξένους, και φυσικά της διαρκούς τους παρουσίας στη γλώσσα του λαού, τα πλείστα τοπωνύμια της Κύπρου έχουν πολλούς τύπους. Έχουν ιστορικό τύπο, που παραδίδεται από αρχαιοτάτων χρόνων, λόγιο, που χρησιμοποίησαν ή κατασκεύασαν οι λόγιοι, και διαλεκτικό, από το στόμα του λαού.

« Το όνομα της Γεροσκήπου μνημονεύεται για πρώτη φορά από τον αρχαίο Έλληνα γεωγράφο Στράβωνα (1ος αι. π.Χ./1ος αι. μ.Χ.) ως Ιεροκηπία», αναφέρει ο Νίκος Παλιός. « Την ίδια περίπου χρονική περίοδο, ο φυσικός φιλόσοφος και ιστοριογράφος Γάιος Πλίνιος Σεκούνδος, αναφερόμενος προφανώς στις δύο βραχονησίδες των Μουλιών, κάνει λόγο για Hiera et Cepia.

Οι γραπτές αναφορές στο όνομα της Γεροσκήπου πυκνώνουν μετά τον 16ο αι. Ο Κύπριος χρονογράφος Φλώριος Βουστρώνιος, στην «Ιστορία της Κύπρου» (16ος αι.), την αναφέρει με τις ονομασίες Geroschipo και Hierokipos, εγκαινιάζοντας μια μακρά χρονική περίοδο κατά την οποία η ονομασία της περιοχής συνδεόταν μεν άμεσα με την Κύπριδα Αφροδίτη και τους Ιερούς Κήπους της, αλλά αποτελούσε αντικείμενο προβληματισμού όσον αφορά στην ακριβή διατύπωση της ονομασίας της. Έτσι, στους χάρτες του  16ου – 19ου αι. συναντούμε τις ονομασίες Sischipi, Ierochipo και Leroclipo (16ος αι.),  Sipi (17ος αι.),  Sipi και Gierosibon, (18ος αι.), Ieroschypos, Yeroschipos, Yeroskipos και Γεροσκήπος (19ος αι.), αλλά και Ieroskipos (αρχές 20ου αι.). Στους χάρτες, πάντως, που περιέχουν τα αρχαία τοπωνύμια η Γεροσκήπου αναγράφεται ως Hierocepia (μία μόνο φορά ως Sipi).

Στις δε γραπτές μαρτυρίες του 19ου και των αρχών του 20ου αι., η αμηχανία που υπήρχε γύρω από το όνομα του χωριού φαίνεται να υποχωρεί, καθώς απαντώνται παραπλήσιες εκδοχές της ονομασίας στην αγγλική γλώσσα – Ieroschipos και Yeroschipos (Ali Bey - 1806), Ιeros Kypos (William Turner - 1815), Ieroskipos (Luici Palma di Cesnola - 1877), Yeroskipos και Hieroskipos (George Jeffery - 1918),  ενώ κάνει την εμφάνισή της στον γραπτό λόγο, από τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας, η ονομασία Γεροσκήπου».

Tο όνομα Γεροσκήπου, που επικράτησε μέχρι τις μέρες μας, τονίζει ο Πολιτιστικός Λειτουργός του Δήμου, αποτελεί μια παραφθορά του αρχαίου ονόματος της περιοχής (Ιεροκηπία). Η ονομασία Γεροσκήπου απαντάται στα επίσημα έγγραφα και τη βιβλιογραφία τουλάχιστον από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι., αλλά στην καθημερινή γλώσσα πρέπει να άρχισε να χρησιμοποιείται νωρίτερα (επί Τουρκοκρατίας), ταυτόχρονα με το τουρκικό όνομα του χωριού (Yeroşibu), το οποίο επιβιώνει στη λαϊκή γλώσσα μέχρι τις μέρες μας.

«Παρατηρείται δε το φαινόμενο της μετακίνησης του γένους: με άλλο γένος χρησιμοποιούν οι κάτοικοι το όνομα του χωριού τους και με άλλο οι ξένοι (ο Γεροσκήπος – η Γεροσκήπου). Η ονομασία Ιερός Κήπος χρησιμοποιείτο στον γραπτό λόγο, ταυτόχρονα με την ονομασία Γεροσκήπου, τουλάχιστον μέχρι το πρώτο ήμισυ του 20ου αι., αλλά σταδιακά εγκαταλείπεται.

Μέσα από μια απίστευτη συνέχεια στον χρόνο, η ονομασία της Γεροσκήπου (Ιεροκηπία), με διάφορες τοποχρονικές μεταβολές, «ταξίδεψε» από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Η Γεροσκήπου είναι ίσως η μοναδική κοινότητα της Κύπρου, της οποίας το όνομα ταυτίζεται με την ιστορική της παρακαταθήκη. Το κληροδότημα των Ιερών Κήπων αποτελεί, πιστεύω, το ισχυρότερο πολιτισμικό κεφάλαιο της Γεροσκήπου. Μέχρι σήμερα, η παρακαταθήκη αυτή δεν έχει εκτιμηθεί σωστά και, κατά συνέπεια, ελάχιστα έχει αξιοποιηθεί προς όφελος της πόλης και των κατοίκων».

Με στόχο την ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας της περιοχής μας, πρότεινα τη μετονομασία της τοπικής μας αρχής από «Δήμο Γεροσκήπου» σε «Δήμο Ιερού Κήπου», εξηγεί ο κ. Παλιός. Ανάμεσα στα άλλα, επισημαίνει, η αλλαγή του ονόματος θα διευκολύνει τον Δήμο στην προβολή και την προώθηση του τοπικού συγκριτικού πλεονεκτήματος της Γεροσκήπου, ενώ μια τέτοια ενέργεια θα βοηθήσει στην ενίσχυση του συνόλου των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της πόλης, με θετικά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς δράσης του Δήμου.

« Διευκρινίζεται, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ότι η πρόταση αφορά ξεκάθαρα τη μετονομασία της τοπικής αρχής, του Δήμου και όχι του γεωγραφικού ονόματος της Γεροσκήπου. Δηλαδή, ο Δήμος μας θα φέρει την ονομασία «Δήμος Ιερού Κήπου» και το γεωγραφικό όνομα της περιοχής θα εξακολουθήσει να είναι «Γεροσκήπου»,όπως ενδεικτικά συμβαίνει με το παράδειγμα «Δήμος Ιδαλίου» - «Δάλι».

Οι πολίτες της Γεροσκήπου δεν πρέπει να ανησυχούν από μια ενδεχόμενη απόφαση για μετονομασία της τοπικής μας αρχής. Καμία πρακτική δυσκολία δε θα υπάρξει και καμία επίπτωση στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή των δημοτών και επιχειρηματιών της πόλης (ούτε καν η διεύθυνση αλληλογραφίας τους δε θα αλλάξει!). Αντιθέτως, μακροπρόθεσμα, και νοουμένου ότι αυτή η αλλαγή θα στηριχθεί και από άλλες, συγκεκριμένες, ενέργειες, η περιοχή μας θα έχει να κερδίσει πολλά».