Χλώρακα: Κατεδάφισαν παράνομο γεφύρι για να σώσουν το χέλι

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στην κατεδάφιση παράνομου γεφυριού στη Χλώρακα προχώρησαν οι αρμόδιες Υπηρεσίες σε μια προσπάθεια να προστατευτεί το χέλι Anguilla anguilla που εντοπίζεται στην περιοχή. Το γεφύρι είχε κατασκευαστεί παράνομα στον ποταμό Αγριοκαλάμι, στην κοινότητα Χλώρακας. O συγκεκριμένος ποταμός αποτελεί ένα από τα λίγα καταφύγια του συγκεκριμένου είδους χελιού στην Κύπρο, λόγω της σύνδεσής του με τη θάλασσα και της παρουσίας νερού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Με τη σύμφωνη γνώμη του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) και του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ), η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου προχώρησε στις 9 Ιουλίου του 2020 στην κατεδάφιση του παράνομου γεφυριού. Παράλληλα, το ΤΑΥ έχει ήδη ζητήσει από τις τοπικές αρχές της ευρύτερης περιοχής να προβούν σε άρση πιθανών πηγών οχληρίας στα αργάκια που εμπίπτουν στα όρια τους και να αποφεύγουν επεμβάσεις στην κοίτη και στις όχθες των αργακιών αυτών.

Σύμφωνα με την Έπαρχο Πάφου, Μαίρη Λάμπρου, το γεφύρι έγινε χωρίς έγκριση από το 2007 περίπου από το τότε Κοινοτικό Συμβούλιο Χλώρακας και το νυν Κ.Σ. είχε προχωρήσει στην κατασκευή των μπετονένιων φτερών χωρίς έγκριση και πάλι. Η κατεδάφιση έγινε από το Κοινοτικό Συμβούλιο κατόπιν υπόδειξης της Επαρχιακής Διοίκησης και με την προϋπόθεση επίβλεψης από το ΤΑΥ Πάφου.

Το ΤΑΥ έχει διαμορφώσει μια καλή εικόνα για την εξάπλωση του ευρωπαϊκού χελιού Anguilla anguilla στην Κύπρο και έχει διαπιστωθεί ότι αποτελεί το μοναδικό ιθαγενές είδος ψαριού που διαβιοί στα ποτάμια του νησιού. Το είδος έχει εντοπιστεί στις λεκάνες απορροής 13 ποταμών της Κύπρου, με τις σημαντικότερες αυτών να είναι ο ποταμός της Έζουσας, ο ποταμός Χρυσοχούς και ο ποταμός Διάριζος. Οι πληθυσμοί που εντοπίζονται δεν παρουσιάζουν μεγάλες πυκνότητες και ως εκ τούτου θεωρούνται πολύ ευαίσθητοι.

Σημειώνεται ότι, τα τελευταία χρόνια, το ΤΑΥ έχει προχωρήσει σε αριθμό δράσεων με στόχο την προστασία του είδους, ενώ προτίθεται μαζί με το ΤΑΘΕ να συνεργαστούν για την εκπόνηση διαχειριστικού σχεδίου για το χέλι.

Το ευρωπαϊκό χέλι Anguilla anguilla, το οποίο έχει χαρακτηρισθεί ως κρισίμως κινδυνεύον είδος από τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN), περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ του Πρωτοκόλλου SPA/BD της Βαρκελώνης που αφορά είδη για τα οποία δεν απαγορεύεται η αλιεία, αλλά πρέπει να εφαρμόζονται ρυθμίσεις ως προς την εκμετάλλευσή τους. Με βάση τους περί Αλιείας Κανονισμούς του 1990 μέχρι 2019 και συγκεκριμένα του Κανονισμού 12(1), η καταδίωξη, σύλληψη, θανάτωση, κατοχή ή πώληση με οποιονδήποτε τρόπο οποιουδήποτε είδους ψαριών των εσωτερικών υδάτων απαγορεύεται, εκτός αν για το σκοπό αυτό δοθεί γραπτή άδεια από τον διευθυντή του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ). Ως εκ τούτου, η αλιεία χελιού σε εσωτερικά ύδατα απαγορεύεται.

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, οι πληροφορίες για την παρουσία χελιού στην Κύπρο ήταν ελάχιστες και περιορίζονταν σε αναφορές ψαράδων και κατοίκων κοινοτήτων που ζούσαν κοντά σε συγκεκριμένα ποτάμια. Η απουσία επιστημονικών δεδομένων για την παρουσία του είδους στην Κύπρο και τυχόν αλιεία του ή μη εμπορική αξιοποίησή του, είχε ως αποτέλεσμα η Κύπρος να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εκπόνησης προγράμματος διαχείρισης χελιού, η οποία προκύπτει από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1100/2007 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού». Στόχος του εν λόγω Κανονισμού, είναι η επίτευξη ποσοστού διαφυγής στη θάλασσα τουλάχιστον ίση με το 40% της βιομάζας χελιών, που εκτιμάται ότι θα υπήρχε χωρίς τις ανθρωπογενείς επιπτώσεις. Με την εφαρμογή προγράμματος παρακολούθησης των επιφανειακών υδάτων της Κύπρου, στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα (2000/60/ΕΚ), το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) εφαρμόζει μεταξύ άλλων, πρόγραμμα παρακολούθησης των ψαριών στα ποτάμια της Κύπρου. Η εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος άρχισε το 2009 και έχει επικεντρωθεί σε σημαντικό βαθμό στο ευρωπαϊκό χέλι Anguilla anguilla. 

Οι σημαντικότεροι παράγοντες για την επιβίωση και ενίσχυση των πληθυσμών του είδους, είναι η παρουσία νερού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, η απουσία τεχνητών εμποδίων σε όλο το μήκος του ποτάμιου διαδρόμου, η απρόσκοπτη σύνδεση του ποταμού με τη θάλασσα, η διατήρηση των φυσικών οικοτόπων του είδους και η διατήρηση καλής ποιότητας υδάτων. Στην Κύπρο, η κατασκευή φραγμάτων, οι αυθαίρετες επεμβάσεις στα ποτάμια και η εκτεταμένη χρήση της ουσίας DDT μέχρι και τη δεκαετία του 1970, φαίνεται να αποτελούν τις σημαντικότερες αιτίες μείωσης των πληθυσμών του είδους, κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ως εκ τούτου, για τη βελτίωση της κατάστασης των πληθυσμών, έχει δρομολογηθεί σειρά διαχειριστικών μέτρων και στόχων, όπως η απελευθέρωση περιβαλλοντικών παροχών από τα φράγματα, η άρση εγκάρσιων εμποδίων στον ποτάμιο διάδρομο και η επανασύνδεση των ποταμών με τη θάλασσα. Επιπρόσθετα, η εισαγωγή προνοιών για την κατασκευή ιχθυοπερασμάτων όπου κρίνεται απόλυτα απαραίτητη η κατασκευή φραγμάτων, αλλά και η προώθηση πιο αυστηρών νομοθετικών ρυθμίσεων για την αποτροπή επεμβάσεων στη φυσική κοίτη ποταμών και τη διατήρηση της σύνδεσης των ποταμών με τη θάλασσα, αποτελούν προληπτικά μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή. 

Συνεργασία για εκπόνηση διαχειριστικού σχεδίου

Τα τελευταία χρόνια, το ΤΑΥ έχει προχωρήσει σε αριθμό δράσεων με στόχο την προστασία του είδους. Συγκεκριμένα, έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει μικρά τοπικά έργα, για την αποκατάσταση της σύνδεσης υδατικών σωμάτων, προκειμένου να διευκολύνει την αμφίδρομη μετακίνηση του είδους (ιχθυόσκαλα Ορόκλινης, δημιουργία μόνιμων λιμνίων, απομάκρυνση εμποδίων και σχεδιασμός ιχθυόσκαλας στον ποταμό Γερμασόγειας και αποκατάσταση της συμβολής του Γεροβασινού ποταμού με τον ποταμό Διάριζο).

Ταυτόχρονα, έχει προχωρήσει σε παρουσίαση των αποτελεσμάτων παρακολούθησης σε άλλα τμήματα και υπηρεσίες (Τμήμα Περιβάλλοντος, Τμήμα Δασών, Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας), προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η παρουσία του είδους κατά την εξέταση ή/και υλοποίηση έργων στις περιοχές που αυτό εντοπίζεται.

Παράλληλα, έχουν αναπτυχθεί συνεργασίες με το ΤΕΠΑΚ και ειδικούς από το εξωτερικό, για προώθηση της ανάπτυξης και εφαρμογής καινοτόμων μεθόδων για την παρακολούθηση του είδους, με τη χρήση γενετικών μεθόδων. Το ΤΑΥ και το ΤΑΘΕ προτίθενται να συνεργαστούν για την εκπόνηση διαχειριστικού σχεδίου για το χέλι, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1100/2007, με στόχο την προστασία και ανασύσταση του αποθέματος του είδους στην Κύπρο.